W drugiej połowie 2011 r. Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła kontrolę nr P/11/062 ˝Ochrona cywilnego ruchu lotniczego w Polsce, jako element bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego˝. Ustalenia tej kontroli, którą objęto okres od 2009 r. do października 2011 r., były miażdżąco złe dla podmiotów kontrolowanych, m.in.:

   - NIK niekorzystnie oceniła działania legislacyjne ministra właściwego do spraw transportu oraz prezesa ULC w zakresie dostosowania prawa polskiego do nowych norm unijnych dotyczących ochrony lotnictwa cywilnego,

   - NIK wytknęła niedostosowanie krajowych programów ochrony lotnictwa cywilnego, kontroli jakości i szkolenia do wymogów rozporządzeń unijnych (WE) nr 300/2008 i nr 272/2009,

   - NIK krytycznie oceniła nadzór Prezesa ULC nad realizacją krajowego programu ochrony lotnictwa cywilnego przez przewoźników lotniczych i zarządzających lotniskami

   - NIK stwierdziła, że ULC wyznaczył zarejestrowanych agentów i zarejestrowanego operatora pocztowego z naruszeniem przepisów prawa. Podmioty, które uzyskały status zarejestrowanych agentów, nie były przygotowane do wykonywania kontroli bezpieczeństwa ładunków i poczty. Kontrole bezpieczeństwa ładunków i poczty wykonywała zatem Straż Graniczna i Służba Ochrony Lotniska,

   - NIK stwierdziła w 6 portach lotniczych nieprawidłowości w wykonywaniu kontroli bezpieczeństwa osób, bagażu rejestrowego i kabinowego.

   1. Od stwierdzenia nieprawidłowości przez NIK upłynęło 10 miesięcy. Czy w tym czasie wskazane powyżej nieprawidłowości zostały usunięte?

   2. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 30 czerwca 2011 r. o zmianie ustawy Prawo lotnicze oraz niektórych innych ustaw przeprowadzanie kontroli bezpieczeństwa w portach lotniczych przez Straż Graniczną na zasadzie art. 1 ust. 2 pkt 5a lit. c ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej może mieć miejsce nie dłużej niż do dnia 17 marca 2013 r. Od 18 marca 2013 r. komendant główny Straży Granicznej będzie - zgodnie ze znowelizowanymi przepisami - sprawował nadzór nad specjalistycznymi uzbrojonymi formacjami ochronnymi w zakresie zadań związanych z kontrolą bezpieczeństwa w portach lotniczych. Czy komendant główny SG podjął niezbędne działania organizacyjne celem skutecznego i rzetelnego wypełniania tych zadań?

   3. Ponadto zadania związane z kontrolą bezpieczeństwa w związku z przewozem lotniczym, o których mowa w art. 186b ust. 1 pkt 1a Prawa lotniczego, do czasu ich przejęcia przez zarządzającego lotniskami, a nie dłużej niż przez okres 18 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy może wykonywać na dotychczasowych zasadach Straż Graniczna. Ze wzmiankowanego protokołu NIK wynika, że kontrolę bezpieczeństwa ładunków i poczty na lotniskach w Katowicach, Krakowie, Warszawie, Łodzi i Poznaniu prowadzili funkcjonariusze Straży Granicznej, pomimo że na wymienionych lotniskach funkcjonowały podmioty posiadające status zarejestrowanych agentów. Czy na wskazanych powyżej lotniskach właściwe organy wyegzekwowały od podmiotów posiadających status zarejestrowanych agentów wykonywanie powierzonych obowiązków kontroli bezpieczeństwa ładunków i poczty?

   4. Termin 18 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 30 czerwca 2011 r. to także termin wygaśnięcia przepisów wykonawczych do ustawy Prawo lotnicze, które powinny zostać zastąpione przepisami wykonawczymi wydanymi na podstawie art. 26d ust. 7, art. 33 ust. 2, art. 53 ust. 5, art. 53c, art. 63, art. 85, art. 93 ust. 9, art. 103 ust. 4, art. 103c, art. 104 ust. 1 i 2, art. 112 ust. 1, art. 123 ust. 1f, art. 128, art. 130 ust. 8, art. 133, art. 140 ust. 4 i 5b, art. 163, art. 182, art. 187, art. 189, art. 189a ust. 2, art. 191 ust. 14, art. 202, art. 209 ust. 7 ustawy Prawo lotnicze. Czy wskazane przepisy wykonawcze zostały wydane, tak by mogły obowiązywać od dnia 18 marca 2013 r.?

   5. Przepis ust. 15 w art. 186b stanowi, że w uzasadnionych przypadkach w celu zapewnienia porządku publicznego i bezpieczeństwa komendant główny Straży Granicznej może skierować funkcjonariuszy SG do wykonywania kontroli bezpieczeństwa w lotnictwie cywilnym. Ust. 16 tego artykułu obciąża kosztami wykonywania tych zadań zarządzającego lotniskiem, chociaż - jak zauważyła NIK w protokole kontroli - powinny obciążać agenta w zastępstwie lub na rzecz którego wykonuje czynności SG. Dlaczego mimo upływu prawie roku od wytknięcia przez NIK błędnego zapisu w ust. 16 nie został on zmieniony? Dlaczego zarządzający lotniskiem ma ponosić skutki finansowe niewykonywania przez agenta należących do niego obowiązków?

   Poseł Anna Paluch

   Warszawa, dnia 8 marca 2013 r.