Szanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na pismo znak: SPS-023-9907/12 z dnia 12 października 2012 r., przy którym przesłano interpelację posłów na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej pana Michała Wojtkiewicza, pani Anny Paluch i pana Marka Polaka z dnia 27 września 2012 r. w sprawie utrudnień w hodowli owiec, uprzejmie informuję, co następuje.

   Odpowiedź na pytanie 1.

   Uprzejmie informuję, że obecnie w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi nie prowadzi się prac legislacyjnych zmierzających do zmiany prawa regulującego hodowlę owiec.

   Odpowiedź na pytania 2. i 3.

   Uprzejmie informuję, że hodowcy owiec mogą korzystać z szeregu instrumentów mających na celu wsparcie utrzymania owiec. Odnosząc się do zagadnienia ˝wykorzystania owiec jako narzędzi stymulujących rozwój obszarów wiejskich˝, należy zaznaczyć, że rolnicy zajmujący się chowem i hodowlą owiec nie są wykluczeni z korzystania z pomocy inwestycyjnej udzielanej w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, jednakże pomoc ta jest skierowana nie tylko do nich, ale również do rolników prowadzących inne rodzaje produkcji.

   W okresie 2007-2013 producenci owiec mogą otrzymać wsparcie w ramach działania: Modernizacja gospodarstw rolnych Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Warunki i tryb przyznawania pomocy w ramach tego działania są szczegółowo określone w rozporządzeniu ministra rolnictwa i rozwoju wsi z dnia 17 października 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania: Modernizacja gospodarstw rolnych objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U. Nr 193, poz. 1397, z późn. zm.).

   Celem działania jest wsparcie modernizacji gospodarstw w celu zwiększenia ich efektywności poprzez lepsze wykorzystanie czynników produkcji, w tym wprowadzenie nowych technologii produkcji, poprawę jakości produkcji, różnicowanie działalności rolniczej, a także zharmonizowanie warunków produkcji rolnej z wymogami dotyczącymi ochrony środowiska naturalnego, higieny produkcji oraz warunków utrzymania zwierząt. Celem działania jest również zapewnienie producentom rolnym prowadzącym produkcję mleczarską możliwości dostosowania się do zmieniających się warunków w związku z przewidzianym wygaśnięciem systemu kwot mlecznych w roku 2015.

   O pomoc mogą ubiegać się osoby fizyczne, w tym osoby wspólnie wnioskujące o zakup nowych maszyn lub urządzeń, osoby prawne, wspólnicy spółki cywilnej, spółki osobowe w rozumieniu Kodeksu spółek handlowych. Pomoc jest udzielana na inwestycje dotyczące modernizacji lub rozwoju pierwotnej produkcji roślinnej lub zwierzęcej, z wyłączeniem produkcji leśnej i rybnej. Operacje mogą dotyczyć produkcji produktów żywnościowych, jak i nieżywnościowych (w tym produktów rolnych wykorzystywanych do produkcji energii odnawialnej), a także przygotowania do sprzedaży lub sprzedaży bezpośredniej produktów rolnych wytwarzanych w gospodarstwie. W zakres operacji mogą wchodzić inwestycje związane z wytwarzaniem i wykorzystywaniem energii ze źródeł odnawialnych na potrzeby prowadzenia produkcji rolnej.

   Pomoc przyznaje się w formie refundacji części kosztów kwalifikowalnych, do których mogą należeć koszty:

   - budowy, przebudowy, remontu połączonego z modernizacją budynków lub budowli wykorzystywanych do produkcji rolnej,

   - zakupu maszyn, urządzeń, wyposażenia do produkcji rolnej,

   - zakładania, wyposażania sadów lub plantacji wieloletnich,

   - budowy albo zakupu elementów infrastruktury technicznej wpływających bezpośrednio na warunki prowadzenia działalności rolniczej.

   Maksymalna wysokość pomocy udzielonej jednemu beneficjentowi i na jedno gospodarstwo nie może przekroczyć 300 tys. zł. Wysokość kosztów kwalifikowalnych musi wynosić powyżej 20 tys. zł, przy czym ograniczenie to nie dotyczy operacji obejmujących wyłącznie wyposażenie gospodarstwa w urządzenia do składania nawozów naturalnych lub projektów związanych z dostosowaniem do norm wspólnotowych.

   W ramach działania: Modernizacja gospodarstw rolnych przeprowadzono trzy nabory wniosków o przyznanie pomocy (2007, 2009, 2011). Obecnie do dnia 29 października 2012 r. trwał nabór wniosków w województwie podkarpackim, w którym w 2011 r. łączna wnioskowana przez rolników kwota wsparcia była niższa niż ówczesny limit wojewódzki. W następnej kolejności (najprawdopodobniej w pierwszej połowie 2013 r.) nabory zostaną ogłoszone w innych województwach, w których stopień wykorzystania środków pozwoli na przyjęcie nowych wniosków.

   Do dnia 20 września 2012 r., w ramach wszystkich naborów, rolnicy złożyli ponad 78 tys. wniosków o przyznanie pomocy w ramach tego działania. Zawarto ponad 55 tys. umów na łączną kwotę ponad 7,8 mld zł.

   Ponadto producenci owiec zrzeszeni w grupy producentów rolnych mają możliwość starania się o uzyskanie wsparcia z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 w zakresie działania: Grupy producentów rolnych. Celem funkcjonowania grupy producentów rolnych jest przede wszystkim wspólne dostosowanie produkcji do warunków rynkowych, poprawa efektywności gospodarowania, planowanie produkcji ze szczególnym uwzględnieniem jej ilości i jakości, koncentracja podaży, organizowanie sprzedaży produktów rolnych i ochrona środowiska naturalnego.

   Zasady organizowania się producentów rolnych w grupy producentów rolnych i ich związki oraz zasady i warunki udzielania ze środków publicznych pomocy finansowej związanej z ich organizowaniem i funkcjonowaniem reguluje ustawa z dnia 15 września 2000 r. o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw (Dz. U. Nr 88, poz. 983, z późn. zm.).

   Ponadto załącznik do rozporządzenia ministra rolnictwa i rozwoju wsi z dnia 9 kwietnia 2008 r. w sprawie wykazu produktów i grup produktów, dla których mogą być tworzone grupy producentów rolnych, minimalnej rocznej wielkości produkcji towarowej oraz minimalnej liczby członków grupy producentów rolnych (Dz. U. Nr 72, poz. 424 i z 2011 r. Nr 62, poz. 318) zawiera wykaz produktów lub grup produktów, dla których producenci zrzeszeni w grupy mogą uzyskać wsparcie w ramach działania: Grupy producentów rolnych objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Pod pozycją nr 4 zostały określone minimalne wymagania dla grup wpisanych do rejestru marszałka województwa w kategorii ˝Owce lub kozy żywe, zwierzęta rzeźne lub hodowlane, wełna owcza lub kozia strzyżona potna, mięso owcze lub kozie: świeże, chłodzone, mrożone, skóry owcze lub kozie surowe (suszone)˝. Możliwe jest zatem uzyskanie pomocy finansowej w ramach tego działania, pod warunkiem iż o wsparcie ubiegać się będzie grupa producentów rolnych składająca się z co najmniej pięciu producentów rolnych oraz osiągająca minimalną roczną wielkość produkcji towarowej na poziomie 200, 400 lub 600 sztuk w zależności od województwa, w którym zlokalizowana jest siedziba grupy.

   Możliwość uzyskania wsparcia w ramach przedmiotowego działania określa rozporządzenie ministra rolnictwa i rozwoju wsi z dnia 20 kwietnia 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania: Grupy producentów rolnych objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U. z 2007 r. Nr 81, poz. 550 i Dz. U. z 2008 r. Nr 72, poz. 425 oraz Dz. U. z 2010 r. Nr 219, poz. 1446).

   W ramach przedmiotowego działania grupy producentów rolnych mogą ubiegać się o pomoc finansową przez pięć pierwszych lat swojej działalności. Wsparcie udzielane jest w formie rocznych płatności i stanowi procentowy ryczałt od wartości przychodów netto grupy ze sprzedaży produktów lub grup produktów, ze względu na które grupa została utworzona, wytworzonych w gospodarstwach rolnych jej członków, w poszczególnych latach.

   Udzielana pomoc finansowa ma ułatwić tworzenie i funkcjonowanie grup producentów rolnych powstających w celu dostosowania produkcji do wymogów rynkowych, wspólnego wprowadzania przez członków grupy towarów do obrotu, w tym przygotowania do sprzedaży, centralizacji sprzedaży i dostaw do odbiorców hurtowych oraz ustalania wspólnych zasad informowania o produkcji, ze szczególnym uwzględnieniem zbiorów i dostępności produktów. Należy zaznaczyć, że zryczałtowana pomoc finansowa udzielana grupom producentów rolnych w formie rocznych płatności może być przeznaczana na cele administracyjne oraz inwestycje, o ile grupa realizuje ww. cele tworzenia grup, określone w art. 35 rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) (Dz. Urz. UE L 277 z 21.10.2005, str. 1, z późn. zm.).

   Proces organizowania się producentów rolnych w grupy jest coraz bardziej powszechny. Funkcjonowanie grup producentów rolnych ma na celu zapewnienie stałych dostaw produktów o jednolitej jakości oraz poprawę pozycji producenta w stosunku do pośredników handlu i przetwórstwa. Grupy producentów rolnych poprzez inwestycje i podnoszenie wiedzy producentów starają się zaoferować najwyższej jakości produkty, spełniając oczekiwania odbiorców. Aktualnie na terenie kraju funkcjonuje 976 grup producentów rolnych, z czego 3 to grupy utworzone w kategorii produktu ˝Owce lub kozy żywe, zwierzęta rzeźne lub hodowlane, wełna owcza lub kozia strzyżona potna, mięso owcze lub kozie: świeże, chłodzone, mrożone, skóry owcze lub kozie surowe (suszone)˝. Łącznie zrzeszają one 177 producentów owiec i kóz.

   Ponadto członkowie grup producentów rolnych, kierując się ideą wspólnego działania w celu reprezentowania swoich interesów, mają możliwość organizowania się także w związki grup producentów rolnych. Zorganizowana działalność grup producentów rolnych umożliwia ich członkom realny wpływ na kształt polityki funkcjonowania grup producentów rolnych, a także skutecznie pomaga w zapobieganiu i rozwiązywaniu problemów.

   Dodatkowo grupy producentów rolnych utworzone na podstawie ustawy o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw, zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 stycznia 2009 r. w sprawie realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. Nr 22, poz. 121, z późn. zm.), mogą ubiegać się o preferencyjne kredyty z dopłatami Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa do oprocentowania na realizację inwestycji w rolnictwie i przetwórstwie produktów rolnych oraz na zakup akcji lub udziałów spółek prowadzących działalność w zakresie przetwórstwa produktów rolnych - kredyt z linii nGP.

   Od 1 stycznia 2007 r. w wyniku wejścia w życie nowelizacji: ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz. U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613, z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 37, z późn. zm.) grupy producentów rolnych mają prawo do następujących zwolnień podatkowych:

   - zwolnienie z podatku od nieruchomości całości budynków i budowli zajętych przez grupę, wykorzystywanych wyłącznie na prowadzenie działalności w zakresie sprzedaży produktów lub grup produktów wytworzonych w gospodarstwach członków grupy zgodnie z jej aktem założycielskim;

   - zwolnienie dochodu zarejestrowanej grupy, pochodzącego ze sprzedaży produktów lub grup produktów, dla których została ona utworzona, wyprodukowanych w gospodarstwach jej członków - w części wydatkowanej na rzecz jej członków w roku podatkowym lub roku po nim następującym, przeznaczonej na zakup środków produkcji przekazanych członkom i na ich szkolenie.

   Producenci wytwarzający produkty objęte systemami jakości żywności mają możliwość korzystania z dodatkowego wsparcia w ramach innych działań PROW 2007-2013, tj.: Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności oraz Działania informacyjne i promocyjne. W ramach działania: Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności udzielane jest wsparcie dla rolników uczestniczących m.in. w systemie chronionych nazw pochodzenia, chronionych oznaczeń geograficznych oraz gwarantowanych tradycyjnych specjalności. Za uczestnictwo w tych systemach beneficjentom udzielana jest pomoc przez okres 5 lat w formie rocznej płatności, której wysokość została ustalona na podstawie kosztów stałych wynikających z uczestnictwa producenta rolnego w systemie i wynosi maksymalnie 3200 zł/rok przez pięć lat. Natomiast w ramach działania: Działania informacyjne i promocyjne wspierane są grupy producentów realizujące projekty z zakresu informacji i promocji produktów rolnych i środków spożywczych wyprodukowanych w ramach powyższych systemów jakości żywności. Beneficjenci mogą uzyskać refundację, która wynosi 70% kosztów kwalifikowanych, faktycznie poniesionych na realizację działań promocyjnych.

   Dla rolników utrzymujących m.in. owce dedykowany jest pakiet 7 PROW 2007-2013: Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie. Płatność rolnośrodowiskowa w tym pakiecie przysługuje do sztuk matek owiec, jeżeli rolnik utrzymuje wpisane do księgi hodowlanej zwierzęta następujących ras: wrzosówka, świniarka, owce olkuskie, polska owca górska odmiany barwnej, merynos odmiany barwnej, owce uhruskie, owce wielkopolskie, owce żelaźnieńskie, korideil, owce kamienieckie, owce pomorskie, cakiel podhalański, merynos polski w starym typie. Stawka płatności wynosi 320 zł za sztukę rocznie. Szczegółowe zasady realizacji programu określa rozporządzenie ministra rolnictwa i rozwoju wsi z dnia 26 lutego 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania: Program rolnośrodowiskowy objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U. z 2009 r. Nr 33, poz. 262, z późn. zm.).

   Rolnicy mogą także skorzystać ze wsparcia specjalnego w sektorze owiec (tzw. płatność do owiec). Wprowadzona od 2010 r. płatność do owiec jest przyznawana rolnikom z określonych województw, utrzymującym co najmniej 10 sztuk owiec (samic) w wieku od 12 miesięcy. Płatność przyznawana jest w celu utrzymania produkcji owczarskiej na wybranym obszarze, pielęgnacji krajobrazu oraz zapobiegania degradacji środowiska naturalnego na obszarach górskich i podgórskich, a także podtrzymania tradycyjnej produkcji serów górskich. Przedmiotowy program będzie realizowany do 2013 r. W latach 2010-2011 na wypłatę płatności przeznaczono 1,5 mln euro rocznie, od 2012 r. kwota ta wzrosła do 1,9 mln euro rocznie. Maksymalna stawka płatności, oszacowana na podstawie przewidywanej liczby kwalifikujących się zwierząt, wynosi 30 euro/szt.

   Przedmiotowe wsparcie realizowane jest na obszarze województw: podkarpackiego, małopolskiego, śląskiego, świętokrzyskiego i lubelskiego, a od 2012 r. również w województwie łódzkim i świętokrzyskim. Skierowane zostało do rolników z wymienionych województw, ponieważ rozwiązanie takie wypełnia podstawowe założenia dotyczące wsparcia specjalnego, określonego w przepisach unijnych, które warunkowały możliwość uruchomienia takiego mechanizmu. Z jednej strony ochronie podlegają dobrze zachowane na tym obszarze zasoby przyrody i atrakcyjny krajobraz rolniczy (obszary górskie). Z drugiej - wsparciem objęte zostały wrażliwe gospodarczo regiony Polski. Przy opracowywaniu założeń tego wsparcia uwzględniono bowiem te rejony, w których utrzymanie i hodowla owiec ma szczególne znaczenie, a skala tej produkcji powoduje, że jest ona istotnym źródłem utrzymania dla wielu rolników w tych rejonach. W ostatnich latach notowany jest wyraźny spadek pogłowia owiec, co w rejonach, które ze względów gospodarczych i kulturowych przez wiele lat uzależnione były od produkcji owczarskiej, jest szczególnie dotkliwe. Dodatkowo wsparcie skierowane zostało do wrażliwych gospodarczo rejonów Polski, które charakteryzują się znacznym rozdrobnieniem gospodarstw (w szczególności dotyczy to województw: małopolskiego, podkarpackiego i śląskiego), największym odsetkiem gospodarstw o wielkości ekonomicznej poniżej 4 ESU oraz o PKB na jednego mieszkańca poniżej średniej krajowej.

   Istotnym czynnikiem decydującym o wyborze tych województw była również możliwość ochrony cennych walorów środowiska naturalnego m.in. obszarów górskich i podgórskich. Nie bez znaczenia pozostawał także fakt, że wsparcie tych regionów przyczyni się do podtrzymania tradycyjnej produkcji serów górskich uznanych przez Unię Europejską jako chronione nazwy pochodzenia.

   Płatność ta ma na celu nie tylko wsparcie rolników zajmujących się hodowlą owiec, ale również służy utrzymaniu pogłowia tych zwierząt poprzez np. nieprzypadkowe określenie wieku kwalifikujących się sztuk. W tradycyjnym chowie gatunku owca domowa termin kocenia przypada w okresie od stycznia do marca. Oznacza to, że w dniu 31 maja danego roku, który to dzień został przyjęty jako okres, w którym konieczne jest posiadanie zwierząt, aby móc ubiegać się o wsparcie specjalne, większość owiec osiąga wiek kolejno ok. 2 miesięcy, 14 miesięcy, 26 miesięcy itd. Ustanowienie minimalnego wieku na poziomie 12 miesięcy pozwoliło zatem na uwzględnienie praktycznego aspektu chowu, a jednocześnie obejmuje zwierzęta znajdujące się już w dojrzałości rozpłodowej, a więc służy zachowaniu ich liczebności.

   Niezależnie od powyższego beneficjentem dotacji ze środków budżetowych na postęp biologiczny w produkcji zwierzęcej w zakresie hodowli owiec jest Polski Związek Owczarski, uznany przez ministra rolnictwa i rozwoju wsi za prowadzącego księgi i ocenę wartości użytkowej owiec. Zgodnie z rozporządzeniem ministra rolnictwa i rozwoju wsi z dnia 18 maja 2010 r. w sprawie stawek dotacji przedmiotowych dla różnych podmiotów wykonujących zadania na rzecz rolnictwa (Dz. U. Nr 91, poz. 595, z późn. zm.) w 2012 r. w zakresie hodowli owiec zaplanowano dotowanie:

   1) 100% kosztów kwalifikujących się do objęcia dotacją poniesionych na prowadzenie ksiąg owiec, ale nie więcej niż roczna stawka w kwocie 3 350 000 zł,

   2) 70% kosztów kwalifikujących się do objęcia dotacją poniesionych na ocenę wartości użytkowej owiec, ale nie więcej niż roczna stawka w kwocie 3 600 000 zł.

   Ponadto dotacje ze środków budżetowych na postęp biologiczny w produkcji zwierzęcej przewidziane są na pokrycie kosztów nagród przyznanych i wypłaconych hodowcom za zwierzęta, które zdobyły tytuły czempionów lub wiceczempionów na regionalnych, okręgowych, wojewódzkich, branżowych i specjalistycznych wystawach zwierząt hodowlanych. W przypadku owiec refundowane są nagrody do wysokości:

   1) tryk:

   - czempion - ˝do 300 zł˝,

   - wiceczempion - ˝do 150 zł˝;

   2) maciorka:

   - czempion - ˝do 180 zł˝,

   - wiceczempion - ˝do 90 zł˝.

   Beneficjentami tej dotacji są organizatorzy ww. wystaw zwierząt hodowlanych, w tym przede wszystkim organizacje branżowe hodowców, którzy dokonali wypłat takich nagród.

   Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi nie przewiduje zmian na 2013 r. w zakresie kierunków dotowania hodowli owiec ze środków budżetowych na postęp biologiczny w produkcji zwierzęcej.

   W odniesieniu do kwestii prawa regulującego wprowadzanie baraniny na rynek należy przede wszystkim podkreślić, że zgodnie z przepisami prawa żywnościowego obowiązującymi wprost we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej, w tym sąsiadujących z Polską, baranina może być wprowadzana na rynek, pod warunkiem że została pozyskana ze zwierząt poddanych ubojowi w zatwierdzonej rzeźni.

   Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, kiedy zwierzę poddawane jest ubojowi z konieczności poza rzeźnią, np. w gospodarstwie, z przyczyn podyktowanych jego dobrostanem. Jednakże i w tym przypadku pozyskana tusza musi zostać przewieziona do rzeźni w celu przeprowadzenia badania poubojowego przez urzędowego lekarza weterynarii, który wydaje ocenę jej zdatności do spożycia przez ludzi.

   Przeprowadzenie badania poubojowego jest niezbędne z uwagi na konieczność zapewnienia ochrony zdrowia publicznego i może odbywać się wyłącznie w rzeźni, która zapewnia odpowiednie warunki do jego przeprowadzenia.

   Tzw. sprzedaż bezpośrednia, wspomniana w przedmiotowej interpelacji, dla której wymagania weterynaryjne określa rozporządzenie ministra rolnictwa i rozwoju wsi z dnia 29 grudnia 2006 r. w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej (Dz. U. z 2007 r. Nr 5, poz. 38), nie obejmuje sprzedaży tusz baranich czy jagnięcych. Wynika to z faktu, że w ramach tej działalności mogą być sprzedawane wyłącznie takie produkty pochodzenia zwierzęcego, które zostały wskazane w przepisach Unii Europejskiej, tj. w art. 1 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiającego szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego (Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004, str. 55, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 45, str. 14). Państwa członkowskie Unii Europejskiej nie posiadają zatem możliwości uregulowania na gruncie przepisów prawa krajowego wymagań dotyczących dostaw bezpośrednich tusz baranich czy jagnięcych pozyskanych z uboju przeprowadzonego w gospodarstwie.

   Jak wspomniano powyżej, z uwagi na konieczność zapewnienia bezpieczeństwa konsumentów tusze baranie lub jagnięce wprowadzane na rynek we wszystkich państwach członkowskich UE muszą być pozyskiwane w zatwierdzonych rzeźniach.

   Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami podmioty utrzymujące w gospodarstwie owce mogą pozyskane z nich mięso poddawać rozbiorowi czy też produkować z nich surowe wyroby mięsne, mięso mielone albo produkty mięsne w ramach działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej. Warunki prowadzenia takiej działalności określa rozporządzenie ministra rolnictwa i rozwoju wsi z dnia 8 czerwca 2010 r. w sprawie szczegółowych warunków uznania działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej (Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 753). W ramach ww. działalności możliwa jest sprzedaż świeżego mięsa baraniego lub powyżej wymienionych produktów konsumentom końcowym, np. w miejscu przylegającym do miejsca produkcji, we własnym sklepie, jak również możliwe są dostawy do zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego, np. sklepów i restauracji.

   Należy przy tym podkreślić, że również w przypadku działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej tusze przeznaczone do rozbioru lub dalszego przetwarzania powinny pochodzić z zatwierdzonej rzeźni. Nie mogą zatem pochodzić z uboju przeprowadzanego w gospodarstwie w celu produkcji mięsa przeznaczonego na użytek własny podmiotu. Zgodnie z definicją określoną w art. 5 pkt 1a ustawy z dnia 16 grudnia 2005 r. o produktach pochodzenia zwierzęcego (Dz. U. z 2006 r. Nr 17, poz. 127, z późn. zm.) produkcja mięsa przeznaczonego na użytek własny oznacza pozyskiwanie na własne potrzeby m.in. mięsa owiec utrzymywanych w gospodarstwie. Wymagania weterynaryjne, jakie powinny być spełnione przy produkcji mięsa przeznaczonego na użytek własny, określa rozporządzenie ministra rolnictwa i rozwoju wsi z dnia 21 października 2010 r. w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji mięsa przeznaczonego na użytek własny (Dz. U. z 2010 r. Nr 207, poz. 1370).

   Ww. działalność marginalna, lokalna i ograniczona podlega obowiązkowi wpisu do rejestru zakładów prowadzonego przez właściwego powiatowego lekarza weterynarii i stanowi alternatywne rozwiązanie dla podmiotów zamierzających prowadzić rozbiór lub przetwórstwo mięsa, ale na małą skalę, z przeznaczeniem na rynek lokalny.

   Wymagania określone dla tego rodzaju działalności w przepisach krajowych są zgodne z zasadą minimalnych wymagań dla małych przedsiębiorstw. Ustanowiona w nich możliwość prowadzenia takiej działalności jest odpowiedzią na oczekiwania przedsiębiorców prowadzących produkcję na małą skalę, np. rolników prowadzących małe i średnie gospodarstwa rolne, którzy prowadzą produkcję określonego rodzaju produktów, na które istnieje zapotrzebowanie głównie na rynku lokalnym.

   Możliwość prowadzenia ww. działalności, przy zachowaniu jednocześnie standardów gwarantujących bezpieczeństwo produkowanej żywności, wpisuje się w strategię wspierania produkcji żywności na poziomie lokalnym oraz wprowadzania ułatwień dla małych przedsiębiorstw.

   Procedura rejestracji podmiotów zamierzających prowadzić działalność marginalną, lokalną i ograniczoną, a także obowiązki podmiotów dotyczące powiadomienia powiatowego lekarza weterynarii o zakresie, wielkości produkcji, rodzaju produktów, które mają być produkowane w zakładzie, zostały określone w art. 19-21 ww. ustawy o produktach pochodzenia zwierzęcego.

   Dodatkowo należy podkreślić, że w polskich przepisach krajowych zostały wdrożone pewne odstępstwa lub dostosowania do przepisów Unii Europejskiej, z których również mogą skorzystać producenci baraniny i jagnięciny.

   Przykładowo podmiotom produkującym produkty pochodzenia zwierzęcego o tradycyjnym charakterze, w tym również w ramach działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej, mogą zostać przyznane odstępstwa od niektórych wymagań higienicznych określonych w przepisach Unii Europejskiej, zgodnie z rozporządzeniem ministra rolnictwa i rozwoju wsi z dnia 27 lipca 2007 r. w sprawie ogólnych odstępstw od wymagań higienicznych w zakładach produkujących żywność tradycyjną pochodzenia zwierzęcego (Dz. U. Nr 146, poz. 1024). Natomiast podmioty, które prowadzą zakłady o małej zdolności produkcyjnej, tj. rzeźnie albo zakłady rozbioru mięsa, produkcji mięsa mielonego lub surowych wyrobów mięsnych, mogą skorzystać z pewnych alternatywnych rozwiązań w zakresie konstrukcji, rozplanowania i wyposażenia zakładów, określonych w przepisach rozporządzeń ministra rolnictwa i rozwoju wsi z dnia 19 maja 2010 r.:

   - w sprawie niektórych wymagań weterynaryjnych, jakie powinny być spełnione przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego w rzeźniach o małej zdolności produkcyjnej (Dz. U. Nr 98, poz. 630);

   - w sprawie niektórych wymagań weterynaryjnych, jakie powinny być spełnione przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego w określonych zakładach o małej zdolności produkcyjnej (Dz. U. Nr 98, poz. 629).

   Reasumując, obowiązujące przepisy, zarówno Unii Europejskiej, jak i krajowe, umożliwiają przedsiębiorcom wprowadzanie na rynek tusz baranich i jagnięcych jak i mięsa z nich pozyskanego, pod warunkiem spełnienia określonych wymagań.

   Wymagania wdrożone w przepisach krajowych są zgodne z zasadą minimalnych wymagań dla małych przedsiębiorstw.

   Polscy przedsiębiorcy, w tym rolnicy prowadzący gospodarstwa, mogą korzystać lub już korzystają z możliwości dostosowań lub odstępstw od prawa żywnościowego Unii Europejskiej, wdrożonych w przepisach krajowych, w tym w ramach działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Tadeusz Nalewajk

   Warszawa, dnia 5 listopada 2012 r.